Basınç

   Doğadaki tüm varlıklar, ağırlıkları nedeniyle bulundukları zeminlere kuvvet uygular. Varlıkların birim yüzeye uyguladıkları dik kuvvete basınç adı verilir. Basınç birimi Pascal’dır ve “Pa” ile gösterilir. 

   KATI BASINCI

   Katı maddeler ağırlıkları nedeniyle bulundukları yüzeye kuvvet uygularlar ve bu kuvvetin etkisiyle basınç oluşur.

  Peki sizce, uygulanan kuvvet arttırıldığında katı basıncında nasıl bir değişim gözlenir? Cisme temas eden yüzey alanı küçültüldüğünde katı basıncı nasıl etkilenir?
   
   Bu soruların cevaplarını gelin deneyerek birlikte öğrenelim...

   Miktarları aynı olan kinetik kumları küre şekline getirip yan yana koyalım. Birinin üstüne 1 tane diğerinin üstüne de 2 tane kaldırım taşı koyalım. Hangisinde daha çok çökme gerçekleşti? Elbette üst üste 2 taş koyulan kum daha çok çöker ve etrafa yayılır. Çünkü katı cisimlerin ağırlıkları dolayısıyla uyguladıkları kuvvetleri arttıkça uyguladıkları basınç da artar.

   Şimdi de bir balonu biraz şişirin ve işaret parmağınızla balona bastırın. Patlatamadınız değil mi? Sıra iğneyi batırmakta. Booommm... Biz ne kadar güçlü bastırırsak bastıralım iğnenin yaptığını yapamadık. Çünkü iğnenin ucu sivri yani temas yüzeyi bizim parmağımızın yüzeyinden çok çok daha küçük.Temas yüzeyi küçüldüğü için balon, üzerine uygulanan basınca dayanamadı ve patladı. buradan da öğrenmiş oluruz ki temas yüzeyi küçüldükçe basınç artacaktır.

   SIVI BASINCI   

   Sıvılar da katılar gibi basınç oluşturma etkisine sahiptir. Tüm sıvılar, içinde bulunan cisimlere ve içinde bulunduğu kabın her yerine basınç uygularlar.

   Ancak sıvının uyguladığı basınç her yerde aynı değildir!

   Peki sizce, sıvının derinliği arttırıldığında sıvı basıncında nasıl bir değişim gözlenir? Sıvının yoğunluğu değiştirildiğinde basınç bundan nasıl etkilenir?

   Sizin içinhazırladığım Phet videosunda da görüldüğü gibi derinliği arttırdıkça sayacın gösterdiği basınç değerinin arttığını görüyoruz. Sıvının cinsini değiştirip yoğunluğu artırdığımızda da aynı derinlikteki basıncın suya nazaran daha fazla olduğunu görüyoruz. Buradan da anlıyoruz ki: Derinlik ve yoğunluk arttıkça basınç da doğru orantılı olarak artar.   

  DİKKAT !! 

   Sıvılar sıkıştırılamadığı için üzerlerine uygulanan basıncı her yöne aynı şekilde iletir. Bu Pascal Prensibi olarak da bilinir. Bu prensip, bir bilim insanı olan Blaise Pascal tarafından keşfedildiği için onun adıyla anılmaktadır. Bu prensibin uygulamasını hidrolik sistemle yapabiliriz.